فرهنگ ایرانی فرهنگی است که قرنها تجربه دانش و خرد و سنت و آداب را پشت سر گذاشته است. مردم ایران در طول تاریخ میهن خویش که از قدیم ترین سابقه و دیرینه برخوردار است سازنده و حراست کننده فرهنگ خویش بوده اند و فرهنگ ایرانی نیز از قومیت و دوام ایران و ایرانی حفاظت کرده است چون ارزش و وجه تمایز هر قومی نسبت به دیگر اقوام به فرهنگ او وابسته است و فرهنگ والای ایرانی، او در میان اقوام و ملل متمایز ساخته است. بسیاری از اقوام جهان با حمله و هجوم به سرزمین های دیگر، فرهنگ خود را به ساکنان آن نقاط ارایه و یا تحمیل کردند، اما تاریخ نشان می دهد که مهاجمانی که کشور ما را محل تاخت و تاز خود قرار دادند همچون یونانیان و مغولها، تحت تاثیر فرهنگ ایرانی قرار گرفتند.
آشنایی با فرهنگ و مراسم‌های آیینی
ایران یکی از کشورهایی است که هنوز سنت جایگاه قبلی خود را در آن دارد و تاحد زیادی مدرنیته قبول واقع نشده است. فرهنگ قدیم ایرانی را از چند عکس بجای مانده از دوران قدیم می‌توان مشاهده کرد. فرهنگ بومی ایرانی مملو از مراسم آیینی و رسم و رسومات جالب و عجیب است. یکی از مراسم‌های آیینی ایرانی، تعزیه است. تعزیه تا سال‌های زیاد تنها رشته خاص هنر نمایشی برای ایرانیان محسوب میشد. تعزیه در واقع نوعی نقل داستان کربلا است. در هر شهر ایران مراسم‌های مشخص و متفاوتی برگزار میشد که در بعضی از شهرها این مراسم به بیرون از شهر درز پیدا می‌کرد و کشوری میشد. نذری دادن و آشپزی در ابعاد بزرگ رسمی بود که از دیرباز همراه با ایرانیان بود و امروزه نیز این رسم پابرجاست. برای اقوام غیر مسلمان این رسم غیرقابل باور است.
10 سنت فرهنگی که فقط ایرانی ها دارند
1. دود کردن اسپند
همیشه شنیده ایم که اسپند چشم بد را از ما دور می کند و اغلب مادرها این کار را برای فرزندانشان انجام می دهند. اسپند اصالتا گیاه بومی آسیا است و در خاورمیانه و قسمت هایی از آسیای جنوبی، بخصوص هند و پاکستان رشد می کند. شاید جالب باشد بدانید در ترکیه هم از اسپند استفاده می کنند اما نه اینگونه آن ها کپسول های خشک شده اسپند را برای محافظت از چشم بد در خانه ها و داخل ماشین های خود آویزان می کنند. مراکشی ها نیز برای محافظت از جن اسپند را به کار می برند.
2. بشکن زدن
بشکن زدن یکی از سنت های فرهنگی ایران است که معولا در جشن ها، عروسی ها و یا هر زمان شادی دیگری اتفاق می افتد. بشکن زدن انواع مختلفی دارد و مهارتی است که از کودکی برای یادگرفتنش تلاش زیادی انجام می گیرد. این انواع مختلف صداهای متنوعی تولید می کنند در کل به هر صدایی ک با انگشتان دست تولید شود بشکن زدن گفته می شود. ساده ترین شیوه آن زدن بشکن با استفاده از انگشتان یک دست است که صدای کمتری نسبت به سایر انگشت ها تولید می کند. در این حالت انگشت شصت به محکمی از روی انگشت وسط کشیده می شود.
3. نچ!
ایرانی ها برای گفتن نه اصلا به خود زحمت نمی دهند. بسیاری از مواقع به جای گفتن این کلمه یک بخشی ابروهای خود را بالا می اندازند و اینجوری اصلا خسته نمی شوند. بعضی مواقع نیز می گویند نچ! که آن هم همین معنی را می دهد. شیوه دیگر برای بیان کردن اعلام مخالفت ترکیبی از بالا انداختن ابروها و گفتن نچ است. البته اگر دقیق تر نگاه کنیم با این شیوه ها ممکن است زحمت بیشتری به خود بدهیم اما نه قاطعانه تری گفتیم و این مفاهیمی هستند که گردشگران خارجی را حسابی گیج می کنند.
4. اضافه کردن خیار به سبد میوه
صرف میوه بخشی از زندگی است و بر طبق سنت های فرهنگی ایران سبد میوه جای مخصوص به خود را روی میز ها دارد. اغلب برای پذیرایی از مهمان ها قبل یا بعد از چای یک سبد بزرگ میوه تعارف می شود. در حالی که در بیشتر کشورها خیار میوه حساب نمی شود اما در جامیوه ای ما خیار عضوی ثابت است به خصوص که امروزه در همه فصل ها خیار یافت می شود. بقیه محتویات سبد میوه هم بستگی به فصل دارد.
5. سور دادن
سور دادن آن ها در جمعی رسمی مانند اداره ممکن است خارجی ها را حسابی شگفت زده کند. اما در سنت های فرهنگی ایرانی محل است از نوش جان کردن یک شیرینی خوشمزه به خصوص همراه با چای صرف نظر کنند. معمولا وقتی اتفاق خوبی مانند ازدواج، بچه دار شدن، خرید خانه و … برای کسی می افتد از او می خواهند به آن ها سور بدهد، هرچه قدر هم تلاش کند احتمالا در آخر مجبور می شود شیرینی را بخرد.
6. قابل نداره
قبول کردن پول برای خدماتی که به کسی ارائه کرده اید جا افتاده ترین رسم در سراسر جهان است. اما در سنت های فرهنگی ایران عیب و زشت می دانند که فورا شخص پول را بپذیرد و ابتدا از گرفتن آن خود داری می کند و این کار همیشه با جمله قابل نداره! همراه است. عادتی که ممکن است برای گردشگران خارجی کمی آزار دهنده باشد.
7. پرسیدن درباره هزینه ها
در ایران پرسیدن سوالات خصوصی درباره درآمد مساله بدی نیست و خیلی راحت از شما می پرسند حقوقتان چقدر است؟ برای خرید این شی خاص چقدر هزینه کردید یا برای رفتن به این سفر چقدر هزینه کردید! دقت داشته باشید که اگرچه در سنت های فرهنگی ایران این مورد کاملا جا افتاده است اما برای خارجی ها پذیرفته نیست و ممکن است موجب آزرده خاطر شدن آن ها شود. بنابر این از پرسیدن سوالات درباره هزینه ها و مسائل شخصی اجتناب کنید.
8. پشت کردن به دیگران
هیچ وقت در هیچ شرایطی نباید پشت به کسی نشست و اگر هم ناچار شدیم در ابتدا عذرخواهی می کنیم یکی دیگر از عادت ها و سنت های فرهنگی ایران است که ممکن است موجب تعجب گردشگران شود. حتی کسی که می خواهد رانندگی کند و یا روی صندلی جلو اتومبیل نشسته است برمی گردد و از سرنشینان عذرخواهی می کند و معمولا آن ها هم جواب می دهند که ایرادی نداره، راحت باشید یا گل پشت و رو نداره! که البته ادامه بحث معمولا به تعارف کشیده می شود که آن هم بخشی دیگر از عادات فرهنگی ایرانیان است.
9. والدین کودکان خود را مامان و بابا صدا می زنند
معمولا در همه دنیا بچه ها والدین خود را مامان و بابا صدا می زنند. اما در ایران چیز عجیبی نیز که عکس این اتفاق بیفتد. در جمع خانوادگی زیاد می شنویم که مثلا کسی بگوید، مامان جان بیا اینجا! و این مورد از سنت های فرهنگی ایران می تواند سایرین را حسابی متعجب کند. نکته این جا است مسئله برای عمه، عمو، خاله و دایی هم صدق می کند.
10. جشن گرفتن مناسبت ها در شب قبل
سورپرایز جشن تولد معمولا شب تولد (یک شب قبل) انجام می شود و برای غربی ها خیلی عجیب است. این به خاطر این نیست که دوستانتان تاریخ تولد شما را فراموش کرده اند بلکه رسمی قدیمی است که تولد و سالگرد ها و سایر مناسبت ها شب قبل جشن گرفته می شود. البته به جز این ممکن است این جشن ها به خاطر تعطیلات حتی به چند روز قبل موکول شود.
منبع: theculturetrip.com